Şanlıurfa’nın Siverek ilçesinde, köpeğinin ısırması sonucu kuduz tedavisi gören mimar Lütfü Seray hayatını kaybetti. Lütfü Seray’ın ölümünün ardından kuduz hastalığı bir kez daha gündem oldu. Peki, kuduz hastalığı nedir, nasıl bulaşır? Kuduz hastalığı belirtileri nelerdir?
Kuduz, hem insan hem de hayvan sağlığını etkileyen zoonotik karakterli bir enfeksiyon hastalığıdır. Bilinen en eski hastalıklardan olan Kuduz, insanlık tarihinde korkutucu yönüyle sürekli dikkatleri üzerine çekmiştir. Hastalığın önemli halk sağlığı sorunlarına yol açıyor olması kuduzun sürekli olarak gündemde kalmasına neden olmaktadır.
Türkiye’de kuduza yakalanma ihtimali olan hayvan türleri; köpek, kedi, sığır, koyun, keçi, at, eşek gibi evcil hayvanlar ile birlikte kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik gibi yabani hayvanlardır.
Ülkemizde ve dünyada bugünkü verilerle fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, gerbil, tavşan ve yabani tavşan ısırıklarında insana kuduz geçişi gösterilmemiştir.
Tedavisi yok
Kuduzun kuluçka süresi tipik olarak 1-3 aydır, ama 1 haftadan 1 yıla kadar da değişebilir. Başlangıç belirtileri genel halsizlik, huzursuzluk, ateş ve baş ağrısı şeklindeki grip semptomlarına çok benzer. Bu belirtiler günlerce sürebilir. Isırık yerinde ağrı, batma veya kaşıntı hissi, sonraki günlerde anksiyete, bilinç bulanıklığı, sinirlilik gelişebilir.
Hastalık ilerledikçe merkezi sinir sisteminin etkilenmesine bağlı, uykusuzluk, hayal görme, anormal davranışlar, bilinç kaybı, hafif veya kısmi felç, aşırı uyarılma, saldırganlık, tükürük salgısında artış, yutma güçlüğü, sudan ve bazan havadan korkma gibi daha belirgin belirtiler ortaya çıkar. Hastalığın akut dönemi tipik olarak 2-10 gün sonra biter.
Kuduzun klinik belirtileri bir kez ortaya çıktıktan sonra, sadece destekleyici tedavi yapılabilir ve neredeyse her zaman ölümle sonuçlanır. Ölüm, belirtilerin başlamasıyla günler içerisinde gerçekleşir. Bugüne kadar klinik olarak ortaya çıkmış kuduzdan sağ kalan 10 vaka bildirilmiştir ve bunlardan sadece 2 tanesinin ısırılma öncesi veya sonrası aşı ile korunma öyküsü yoktur.
Kuduz nasıl bulaşıyor?
İnsanlara çoğunlukla hasta hayvanın derin ısırık ve tırmalaması sonucu bulaşır. Hastalık evcil ve vahşi hayvanlarda görülebilir. İnsan kuduz vakalarının en büyük kaynağını köpekler oluşturmaktadır. Bundan başka yarasalar, çakallar, kokarcalar, tilkiler, rakunlar gibi pek çok hayvan da kuduz bulaşında etkilidir.
Kuduz bir hayvanın tükürük, beyin dokusu gibi enfekte materyallerinin direkt olarak gözlere, buruna, ağıza veya bir yaraya temas etmesiyle de bulaşma mümkündür.
Ancak daha düşük oranda görülür. Ayrıca organ nakilleriyle, kornea, solunum yolu ve mukozal membranlardan (ağız, burun, göz) bulaşma nadir de olsa bildirilmiştir. Kuduz bir hayvanı sevmek, kanıyla, idrarıyla veya dışkısıyla temas etmek bir maruziyet oluşturmaz.
