Kürtlerde dil bilinci

Kürtlerin Kürt Dili Bilinci ve Gelişimi

Kürtler arasında Kürt dili bilinci ne durumda? Bu konuda umut verici gelişmeler mi var yoksa endişe verici durumlar mı söz konusu? Görünen o ki, birçok Kürt birey zaman içinde anadilinden vazgeçip başka bir dile yöneliyor. Özellikle çocuklarını acı çekmemeleri için bilmedikleri dillerde büyüten milyonlarca Kürt var.

Kürt bilinci denildiğinde aklımıza bazı güçlü figürler gelse de genel bir tabloya baktığımızda bu bilincin istenilen düzeyde olmadığı anlaşılıyor. Kürt beylerinin divanlarında Kürtçe’nin de yer almadığını görebiliriz. Araştırmacı Martin van Bruinessen’in değerlendirmesine göre, kentli Kürt aydınlarının konuşma dilinde Ermenice, Farsça ve Arapça kelimelerin sıkça kullanıldığı bir Türkçe hakim.

Kürt prenslerinin çoğu da şiirlerini Farsça yazmıştır. Kürt Kültürü üzerine çalışmalar yapan Tahsin İbrahim Dosti, Klasik Kürt Şiiri’nde bu durumu ele almaktadır. Kürt şairlerin eserlerinde daha çok yabancı dil etkisinin görüldüğünü belirtir.

İstanbul’a yerleşen Bedirhan Bey ve ailesinin ulusal bilinçlerini geliştirmesi, milli bir davanın savunucusu olmaları muhtemel görünmektedir. İstanbul’daki aydınlar arasında Kürt dilini ve kültürünü koruma bilincinin arttığı 1898’de yayınlanan ilk Kürdistan gazetesi ve ardından kurulan derneklerle gözlemleniyor.

Fakat İstanbul’daki Kürt aydınlar, bu bilincin hala yetersiz olduğundan şikayetçi. Örneğin Halil Hayali, “Kürt Dili ve Cehalet” başlıklı makalesinde, Kürtçe’nin günlük hayatta yeterince kullanılmadığına dikkat çeker.

Güney Kürdistan’da 1922’de yayımlanan bir gazete örneğinde ise İngiliz Manda Yönetimi’nin resmi dil olarak Kürtçe’yi tercih etmesine rağmen bazı zorluklarla karşılaşıldığı aktarılır. Ancak günümüzde Kürtçe, Güney Kürdistan’da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Kürtçe okuma ve yazma kültürünün arttığına sevindirici bir örnek Diyarname.com’un araştırmasında ortaya çıkmaktadır. 2024 yılında Türkiye’de 338 Kürtçe kitap yayınlanmış, bunlardan 74’ü romandır.

Ne yazık ki, konuşma dilindeki zayıflamaya rağmen yazı dilinde gelişmeler olsa da bir dilin yaşaması ve gelişmesi için sözlü ve yazılı olarak birlikte ele alınması gerekmektedir.

[1] Bruinessen (1985). Onyedinci Yüzyılda Kürtler ve Dilleri: Kürt Lehçeleri Üzerine Evliya Çelebinin Notlar. Studica Kurdica, H. 1-3
[2] Dostkî, Î. T. (2020). “Baxê Îrem Geştek li Nav Şi’ra Kurmancî ya Klasîk de. Amadekar: M. Zahir). Weşanên Dar, Amed.
[3] Modanî X. (1913). Rojî Kurd, hejmar 2, r. 161, ji nû ve çapkirin, Koma Xebatên Kurdolojîyê, Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, 2013.

Related Posts

Rusya ve Ukrayna arasında esir takasının üçüncü turu tamamlandı

Ukrayna ve Rusya arasında Türkiye’nin arabuluculuğunda varılan anlaşma kapsamında üçüncü kez esir takası gerçekleştirildi.

AK Parti TBMM Başkanlık Divanı üyeleri belli oldu

AK Parti TBMM Başkanlık Divanı üyeleri belirlendi. Şanlıurfa milletvekili Bekir Bozdağ TBMM Başkanvekilliği’ne, Mersin Milletvekili Havva Sibel Söylemez, Ankara Milletvekili Kurtcan Çelebi, İstanbul Milletvekili Rümeysa Kadak, Kütahya Milletvekili Adil Biçer, Adıyaman milletvekili ishak Şan ve Afyonkarahisar milletvekili İbrahim Yurduseven Katip üye olarak seçildi.

Türk turiste kabus yaşattılar: 50 euro için diplomatik krizden dönüldü

Özel bir yat ile Ege’de Midilli adasına giden Türk turist üzerinde yasal olan dövizden 50 Euro daha fazla bulundurunca gümrük memurları 50 Euro’ya el koyup yasal işlem yapmaya kalktı, gümrükte rezalet yaşandı. Saatler süren tartışma sonrası diplomatik kriz son anda önlendi.

Asker eğlencesi hastanede bitti! 39 kişi hastanelik oldu

Amasya’da bir evde düzenlenen asker eğlencesine katılan çok sayıda kişi, verilen yemeğin ardından rahatsızlanarak hastaneye kaldırıldı.

Netanyahu’dan Osmanlı çıkışı: Geri dönmeyecek

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei’nin ziyareti dolayısıyla yaptığı konuşmada konuyu Osmanlı İmparatorluğu’na getirdi. İsrail Meclisi genel kurulunda konuşan Netanyahu, Arjantin’in 19’uncu yüzyılın ikinci …

Dışişleri Bakanı Fidan, Suudi Arabistanlı mevkidaşı Ferhan ile telefonda görüştü

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suudi Arabistanlı mevkidaşı Faysal Bin Ferhan ile telefonda görüştü. Görüşmede Gazze’deki durum ve ateşkesin tesisine yönelik çabalar değerlendirildi. Önümüzdeki dönemde Filistin’le ilgili yapılacak toplantıların ve 21-22 Haziran’da İstanbul’da düzenlenecek olan İİT 51’inci Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısının hazırlıkları ele alındı.